همه‌چیز درباره قهوه: از دانه تا فنجان

همه‌چیز درباره قهوه- از دانه‌های اسرارآمیز تا فنجان آرامش بخش

قهوه یکی از محبوب‌ترین نوشیدنی‌های دنیاست که میلیون‌ها نفر روز خودشون رو با اون شروع می‌کنن. شاید براتون سوال شده باشه که قهوه از چی درست میشه و چرا این‌قدر مورد علاقه‌ست؟ نوشیدنی‌ای گرم و معطر که امروز در سراسر جهان طرفداران بی‌شماری دارد، مسیر طولانی و پرفراز و نشیبی را از دل طبیعت تا فنجان طی کرده است. چه برای شروع یک روز پرانرژی، چه برای لحظات آرامش، این نوشیدنی جایگاه ویژه‌ای در زندگی بسیاری از ما دارد.

تاریخچه قهوه ؛ ریشه‌های تاریخی و مسیر جهانی شدن

ماجرای کشف این نوشیدنی به افسانه‌ای در قرن نهم بازمی‌گردد. چوپانی اهل اتیوپی متوجه شد که بزهایش پس از خوردن میوه‌های درختی خاص، پرانرژی‌تر می‌شوند. این داستان، سرآغازی شد برای راه یافتن آن به جهان اسلام و سپس اروپا. اولین بار در یمن، راهبان برای بیدار ماندن در عبادات شبانه از نوشیدنی‌ای بر پایه دانه‌ای تلخ و معطر استفاده کردند.

در قرون بعد، نوشیدنی مورد بحث در شهرهایی چون مکه، قاهره و استانبول رواج یافت و نخستین قهوه‌خانه‌ها شکل گرفتند. این فرهنگ کم‌کم به اروپا راه پیدا کرد و قهوه‌خانه‌هایی در ونیز، لندن و پاریس نیز گشوده شدند.

قهوه از چی درست میشه؟

سؤال رایجی که ذهن خیلی‌ها رو درگیر می‌کنه اینه که «قهوه از چی درست میشه؟». پاسخ ساده‌ست: قهوه از دانه‌های درخت قهوه تهیه می‌شه. این دانه‌ها در ابتدا به شکل میوه‌های قرمز یا بنفش‌رنگ رشد می‌کنن که به آن‌ها «چری» (cherry) گفته می‌شه. درون این میوه‌ها، دو دانه قهوه وجود داره که بعد از برداشت، طی فرایندهایی مثل خشک‌کردن، برشته‌کردن (رُست)، آسیاب و دم‌آوری به نوشیدنی محبوب قهوه تبدیل می‌شن. طعم نهایی قهوه به نوع دانه، محل کشت، درجه رُست و روش دم‌آوری بستگی داره.

دانه‌ها و تفاوت‌ها

دو نوع اصلی از دانه‌های این نوشیدنی وجود دارد:

• عربیکا: طعمی ملایم‌تر، اسیدیته متعادل و عطری خوش دارد. بیشتر در آمریکای لاتین رشد می‌کند.

• روبوستا: قوی‌تر، تلخ‌تر و با میزان کافئین بالاتر است. مقاومت زیادی در برابر آفات دارد و در مناطق آفریقا و آسیای جنوب‌شرقی یافت می‌شود.

گونه‌های کمتر شناخته‌شده‌ای مانند لیبریکا و اکسلسا نیز وجود دارند، اما تولیدشان محدودتر است.

شیوه‌های آماده‌سازی

هر روش دم‌آوری، طعم و عطری متفاوت ایجاد می‌کند:

• اسپرسو: عصاره‌ای غلیظ و قوی که پایه بسیاری از نوشیدنی‌های دیگر است.

• فرنچ‌پرس: روشی ساده که با خیساندن پودر در آب داغ و سپس فشردن صافی انجام می‌شود.

• قهوه ترک: پودر ریز، همراه با آب و شکر جوشانده می‌شود و به‌صورت سنتی سرو می‌گردد.

• پوراور و وی۶۰: روشی مدرن برای عصاره‌گیری کنترل‌شده‌تر.

• کولد برو: نوشیدنی‌ای خنک، با اسیدیته پایین و طعمی شیرین‌تر که به‌صورت سرد دم‌آوری می‌شود.

نوشیدنی‌های پرطرفدار

ترکیب پایه‌ای این دمنوش، با شیر یا شکلات یا آب داغ، شکل‌های متفاوتی به خود می‌گیرد:

• لاته: اسپرسو با شیر بخار داده‌شده

• کاپوچینو: اسپرسو با شیر و کف شیر

• آمریکانو: اسپرسوی رقیق‌شده با آب

• موکا: ترکیبی از اسپرسو، شیر و شکلات

آیین نوشیدن در فرهنگ‌ها

در کشورهای اروپایی، نوشیدن این عصاره بخش جدایی‌ناپذیری از سبک زندگی است. در آمریکای جنوبی، نوشیدن آن با جمع‌های خانوادگی و مهمانی‌ها گره خورده. در ایران نیز اگرچه چای نوشیدنی غالب محسوب می‌شود، اما نسل جدید علاقه زیادی به قهوه و فرهنگ مرتبط با آن پیدا کرده است.

قهوه یزدی؛ سنتی دل‌انگیز

در یزد، این نوشیدنی بخشی از آیین‌های مذهبی به‌شمار می‌آید. به‌ویژه در ایام محرم و صفر، در مراسم عزاداری از نوعی نوشیدنی تیره‌رنگ، معطر و گرم استفاده می‌شود که ترکیباتی چون دارچین، هل، گلاب و گاهی زعفران دارد.

طرز تهیه:

• ۲ قاشق پودر قهوه تیره

• ۳ لیوان آب

• ۱ قاشق هل و دارچین

• ۲ قاشق گلاب

مواد را روی حرارت ملایم می‌گذارند تا جوش بیاید، سپس صاف می‌کنند و در فنجان‌های کوچک سرو می‌کنند.